Moet een pedagoog aangifte doen van een strafbaar feit dat de cliënt heeft gepleegd?

Je werkt in een instelling waar meerderjarige cliënten verblijven met een verstandelijke beperking en een gedragsstoornis. Je hoort van een vrouwelijke bewoner dat een van de mannelijke bewoners regelmatig aan haar billen en haar borsten zit, terwijl ze dit beslist niet wil hebben. Later blijkt dat deze bewoner meer vrouwelijke bewoners aanrandt, dit wil zeggen tegen hun wil aanraakt en betast. In een gesprek met jou heeft hij zijn gedrag toegegeven. 

Uiteraard worden er in het team acties uitgezet om de vrouwen te beschermen en het gedrag van de man te stoppen. Maar de vraag rijst ook of de instelling verplicht is om aangifte te doen van de aanrandingen door de mannelijke bewoner.

Is er sprake van aangifteplicht?
Nee, er is geen algemene aangifteplicht. Er wordt wel vaker gezegd dat ieder die kennis heeft van een strafbaar feit verplicht is om aangifte te doen. Dit is echter niet juist. Ieder die weet (of redelijkerwijs vermoedt) dat er een strafbaar feit is gepleegd, heeft het recht om daarvan aangifte te doen, maar er geldt geen algemene aangifteplicht. 

Voor de pedagoog geldt het beroepsgeheim. Toch kan een pedagoog soms overwegen toch aangifte te doen.

Wanneer is een aangifte wél verplicht?
Een verplichting tot het doen van aangifte geldt alleen:

• Bij levensdelicten zoals moord en doodslag
• Voor misdrijven die een bedreiging vormen voor de veiligheid van de staat
• Voor verkrachting

Uitzondering op de aangifteplicht (Beroepsgeheim)
Een uitzondering op de aangifteplicht voor deze misdrijven geldt voor zogeheten verschoningsgerechtigden. Dat zijn in ieder geval de arts, de advocaat en de geestelijke verzorger.

Of andere beroepskrachten met een beroepsgeheim ook een beroep op dit verschoningsrecht kunnen doen, wordt van geval tot geval beoordeeld. Dit geldt ook voor pedagogen, maar in zijn algemeenheid gaan we ervan uit dat het verschoningsrecht ook geldt voor pedagogen.

Wanneer overweeg je om geheimhouding te doorbreken?
Toch zal een pedagoog soms overwegen om zijn geheimhouding te doorbreken. Daarvoor is het goed om een onderscheid te maken:

• Is het misdrijf al gebeurd en is er vooralsnog geen risico op herhaling?
• Is het nog niet gebeurd en kunt u door de politie te informeren mogelijk een dergelijk zwaar misdrijf voorkomen?

Als het misdrijf nog niet is gebeurd, of als er redelijkerwijs een aanzienlijk risico is op herhalen, maakt de pedagoog een conflict van plichten afweging.

Ook in andere situaties kan de pedagoog overwegen om aangifte te doen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Als een cliënt of familie van de cliënt de pedagoog of een collega bedreigt of vernielingen aanricht;
• Als een cliënt een andere cliënt die bij dezelfde zorgaanbieder verblijft mishandelt. Al heeft het dan de voorkeur dat de cliënt die slachtoffer is, zelf aangifte doet. 

Het is goed om daarbij te bedenken dat het doen van aangifte betekent dat de pedagoog het beroepsgeheim verbreekt en dat de cliënt strafrechtelijk kan worden vervolgd. Dit betekent dat er zwaarwegende redenen moeten zijn om aangifte te doen, zoals bijvoorbeeld het beschermen van medebewoners tegen concrete en reële ernstige bedreigingen. Ook hier wordt aangifte in beginsel ingezet als middel om herhaling te voorkomen. Er dient dus een concreet en reëel risico te zijn op herhaling.

Als jij er samen met het team niet in slaagt om het gedrag van de man te stoppen, zou je tot de afweging kunnen komen dat de veiligheid van de kwetsbare vrouwelijke bewoners tot aangifte noodzaakt omdat er een concreet en reëel risico bestaat op herhaling. Zie ook de Handreiking over het beroepsgeheim en het verstrekken van informatie in bijzondere situaties. > Log in op MijnNVO voor meer informatie en de mogelijkheid om de handreiking te downloaden

^{NB: Als je meent dat aangifte moet worden gedaan, kun je eerst nog de cliënt aansporen om dit (binnen een bepaalde termijn) zelf te doen, al dan niet met jouw ondersteuning, voordat jij of jouw instelling aangifte gaat doen.}

Voor meer gerelateerde vragen over dit onderwerp klik hier (achter de login).