Hoe weet ik welke ouder gezag heeft?

Voor het aangaan van een professionele relatie is het van belang dat de (ortho)pedagoog helder heeft welke positie een ouder heeft. Een ouder met gezag beslist over zorg en begeleiding en heeft bijvoorbeeld recht op inzage. Een ouder zonder gezag (die het kind wel heeft erkend) heeft alleen een algemeen recht op informatie. 

Wat doe je u nu als moeder of vader zich alleen meldt met een kind en aangeeft alleen het gezag te hebben? Mag je op basis van deze mondelinge informatie een behandelrelatie aan gaan?

Wat te doen als gezag afwijkt van reguliere situatie?

Nee, je mag op basis van deze mondelinge informatie géén behandeling aangaan. De reguliere situatie is dat beide ouders gezag hebben. Als een ouder meldt als enige gezag te hebben, wijkt dit af van de reguliere situatie en heeft de (ortho)pedagoog een onderzoeksplicht. Veel beslissingen over ouderlijk gezag zijn terug te vinden in het Gezagsregister, maar helaas niet alles.

Het Gezagsregister

In het Gezagsregister staan besluiten van de rechter over het gezag. In zijn algemeenheid geldt dat ouders die getrouwd zijn of samen een geregistreerd partnerschap hebben, samen ouderlijk gezag hebben. Gaan ze vervolgens uit elkaar, dan is de algemene regel dat ze beiden het ouderlijk gezag behouden. Deze informatie is aldus niet te vinden in het Gezagsregister (ook al is het een besluit van de rechter). 

Gescheiden ouders?

Zijn ouders gescheiden en staat het kind niet vermeld in het Gezagsregister? Dan hebben beide ouders dus gezag. Bij uitzondering kan het zijn dat een rechter bij scheiding aan één ouder het gezag toekent. Dat is een afwijkend besluit en is wel te vinden in het Gezagsregister. 

Geen huwelijk of partnerschap?

Zijn ouders niet gehuwd geweest (en was er geen sprake van een geregistreerd partnerschap), dan heeft de moeder ouderlijk gezag. Vader heeft ook ouderlijk gezag als deze het kind heeft erkend én vervolgens samen met moeder gezamenlijk gezag heeft aangevraagd. Deze informatie is te vinden in het Gezagsregister.

Adoptie?

Is een kind geadopteerd? Dan staat deze informatie in het Gezagsregister.

Aantonen van afwijkend ouderlijk gezag

Als een ouder aldus stelt als enige ouderlijk gezag te hebben, dan is het verstandig om te vragen of de ouder dit kan aantonen. Bijvoorbeeld middels een uitspraak van de rechter. De (ortho)pedagoog kan ook zelfstandig het Gezagsregister raadplegen via de rechtbank. Hier is geen toestemming voor nodig, aangezien het een openbaar register is. Zie Rechtspraak.nl voor de werkwijze per rechtbank.

In geval een moeder stelt alleen het gezag te hebben, dan kan het zijn dat ze bijvoorbeeld moeder is geworden met behulp van een donor of dat de vader geen gezag heeft aangevraagd. Deze informatie staat níet in het Gezagsregister. Bij twijfel is het raadzaam om een uittreksel van het bevolkingsregister op te vragen voor meer informatie.

Voor meer informatie over gezag, zie de bijlage bij de beroepscode over ‘Ouderschap, gezag en (echt)scheiding’. 

Per 1-1-2023 wijzigt de regeling betreffende het verkrijgen van gezag. Ook ouders die niet gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben krijgen dan eenvoudiger gezag. Gezag wordt automatisch verkregen door erkenning van het kind. Deze wijziging heeft geen terugwerkende kracht. Voor kinderen erkend op of na 1-1-2023 geldt dat als er geen gegevens in het gezagsregister zijn opgenomen, dat beide ouders gezag hebben. Vergelijkbaar dus met de situatie van ouders die zijn gehuwd of een geregistreerd partnerschap hebben.